Najczęściej występującymi guzami mózgu u dorosłych są guzy przerzutowe. Zmiany te wywodzą się głównie z czerniaka, raka płuc, sutka, nerki i jelita grubego.
Obraz kliniczny
Objawy w dużej mierze zależą od lokalizacji i wielkości ogniska przerzutowego oraz liczby zmian.
Najczęściej występują:
- bóle głowy,
- nudności,
- wymioty,
- senność,
- ogniskowe objawy neurologiczne,
- zaburzenia świadomości,
- padaczka.
Większość przerzutów jest diagnozowana już po rozpoznaniu ogniska pierwotnego.
Epidemiologia
Uważa się, że u 30–40% osób z przerzutami do mózgu występuje pojedyncza zmiana, a u pozostałych występują zmiany mnogie. W 2010 r. szacowano, że u pacjentów z chorobami nowotworowymi, które miały charakter uogólniony przerzuty do mózgu występowały u 20–40%. Odsetek ten wydaje się zwiększać, gdyż leczenie nowotworów pierwotnych powoduje wydłużenie przewidywanego czasu przeżycia.
Diagnostyka
Wykorzystuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
Postępowanie
Metody leczenia przerzutów do mózgu są uzależnione od wielkości, położenia i liczby przerzutów do mózgu, jak też od rokowania związanego z chorobą pozaczaszkową. Opcje postępowania są następujące: leczenie wspomagające, w tym steroidy w celu zredukowania objawów, radioterapia całego mózgu (WBRT), chemioterapia, chirurgiczna resekcja przerzutów +/− WBRT, a w ostatnim czasie również sama metoda Gamma Knife.
W przypadku pacjentów z postępującą chorobą ogólnoustrojową i/lub w złym ogólnym stanie sprawności za najbardziej odpowiednią metodę leczenia uznawana jest paliatywna WBRT lub postępowanie wspomagające. Pacjenci z pojedynczymi przerzutami do mózgu w lokalizacji dostępnej chirurgicznie, bez/lub ze stabilną chorobą ogólnoustrojową i w dobrym stanie sprawności, są najczęściej leczeni przez wykonanie resekcji chirurgicznej z następową radioterapią.
Wykazano, że postępowanie takie jest związane z istotną poprawą zarówno czasu przeżycia, jak i jakości życia pacjentów w tej kategorii w porównaniu z leczeniem z zastosowaniem samej WBRT. Jednak metoda WBRT powoduje upośledzenie neuropoznawcze.
Leczenie guzów przerzutowych do mózgu w urządzeniu Gamma Knife Perfexion
Metodę tę uznaje się za szczególnie przydatną u pacjentów z przerzutami do mózgu, spełniających określone kryteria. Leczenie radiochirurgiczne Gamma Knife stanowi stosunkowo bezpieczną i skuteczną metodę leczenia dla osób w dobrym stanie sprawności, z możliwą do opanowania chorobą ogólnoustrojową oraz z przerzutami o małej objętości. Obecnie wyniki leczenia z użyciem Gamma Knife są porównywalne z efektami leczenia chirurgicznego.